De Hoofdwacht

Van stadhuis van Haarlem tot zetel van Haerlem

De Hoofdwacht, Grote Markt 17 is een van de oudste en meest interessante monumenten van Haarlem en vermoedelijk het oudste stenen huis van de stad. Haarlem kreeg in 1245 stadsrechten en dit pand dateert in aanleg uit dezelfde tijd. Het is vermoedelijk gebouwd als woonhuis van een van de topadviseurs van de graaf. Er zijn aanwijzingen dat dit huis in de dertiende en veertiende eeuw ook gebruikt is als stadhuis. In de praktijk zal dit betekend hebben dat het stadsbestuur hier af en toe in vergadering bijeenkwam. Dat duurde tot 1370, toen het huidige stadhuis werd opgeleverd. Het pand werd daarna lang bewoond door verschillende belangrijke Haarlemse families. Het onderhuis werd vaak als winkel verhuurd. Rond 1560 had de humanist Coornhert hier een drukkerij, samen met burgemeester Jan van Zuren, wiens familie zo’n 125 jaar eigenaar van dit monumentale pand is geweest.

De huidige gevel dateert uit 1641.

In 1755 kocht de stad dit huis voor de schutterij. Hier kwam het hoofdwachtlokaal van de schutters, die ’s avonds en ’s nachts voor orde en veiligheid in de stad zorgden. Vanuit deze Hoofdwacht liepen zij hun rondes. Op de benedenverdieping was het wachtlokaal, op de eerste verdieping waren houten cachotten waarin ordeverstoorders konden worden opgesloten.

Sinds 1919 is De Hoofdwacht de zetel van de in 1901 opgerichte Historische Vereniging Haerlem. De gemeente is overigens nog steeds eigenaar. De Hoofdwacht, een rijksmonument, is in 1995, mede ter gelegenheid van het 750-jarig bestaan van de stad gerestaureerd. De Hoofdwacht is een prachtig en waardig ‘clubgebouw’ van de Vereniging Haerlem, een van de oudste historische verenigingen van ons land.

Bijgaand artikel van Heemschut beschrijft de restauratie van De Hoofdwacht (1994/1995), waarin ook het bouwhistorisch onderzoek is uitgewerkt.

Klik hier om foto's van De Hoofdwacht te zien.

De Hoofdwacht wordt opengehouden door onze gastvrouwen en -heren. Lees verder

Door Marius Bruijn en Wim Cerutti

In Corona-tijd en met de 1,5 meter-regel, zijn lezingen en rondleidingen niet of nauwelijks te realiseren. Zo moest de lezing van Wim Cerutti over De Hoofdwacht, gepland voor medio maart vervallen. Dat bracht stadsgids, theater- en tentoonstellingsmaker Marius Bruijn en Haarlem-publicist en historicus Wim Cerutti op het idee om enkele korte films te maken over Haarlemse thema's, waarbij de kijker wordt meegenomen op een historische speurtocht. 

 

De eerste film die klaar is, heeft De Hoofdwacht als onderwerp, waarbij Wim Cerutti als gids en verteller optreedt. Er zijn twee versies: klik hier voor een korte versie van 12 minuten en klik hier voor een langere versie van 28 minuten. Inmiddels zijn er twee video's beschikbaar met Marius Bruijn als gids: over bezwerende metseltekens in middeleeuwse gebouwen en over de Haarlemmermeer stoomspoorlijn die in 1935 werd gesloten.

 

Speciaal voor de leden van de Historische Vereniging Haerlem vindt er een digitale voorvertoning plaats. Woensdagavond 17 juni om 19.30 uur wordt de film na een korte inleiding van de makers via Zoom uitgezonden. Na het bekijken van de film is er gelegenheid om vragen te stellen aan Marius Bruijn en Wim Cerutti.

Bij deze virtuele presentatie kunnen leden van de Historische Vereniging Haerlem aanwezig zijn. Er zijn geen kosten aan verbonden. Deelnemers ontvangen op 17 juni een mail (met inloghandleiding) met de link naar Zoom en het bijbehorende wachtwoord om deel te nemen. Een half uur voor aanvang van de presentatie kan er gebeld worden voor hulp bij het inloggen.

"Bezoekers aan evenementen, georganiseerd door de Historische Vereniging Haerlem, stemmen in met het vastleggen van zichzelf op beeld- en geluidsdragers en de openbaarmaking hiervan. Hieraan kunnen geen rechten worden ontleend."

Onze werkgroepen

De vereniging kent verschillende werkgroepen. De oudste zijn de Historische Werkgroep, die zich richt op onderzoek en publikaties en Gebouw & Omgeving op het beschermen van het Haarlems stadsgezicht. De Stichting Gevelltekens Haerlem stelt zich ten doel gevelstenen en -tekens te restaureren en voor de stad te bewaren. Voorts mag de werkgroep Jonge Muggen niet onvermeld blijven. Zij hebben diverse educatieve programma's opgesteld om de Haarlemse jeugd omgevingsgeschiedenis bij te brengen. Daarbij wordt nauw samengewerkt met de andere stedelijke erfgoedinstellingen, zoals de musea en het Noord-Hollands Archief.

Klik op de tegels hieronder, voor meer informatie