De Hoofdwacht

Van stadhuis van Haarlem tot zetel van Haerlem

De Hoofdwacht, Grote Markt 17 is een van de oudste en meest interessante monumenten van Haarlem en vermoedelijk het oudste stenen huis van de stad. Haarlem kreeg in 1245 stadsrechten en dit pand dateert in aanleg uit dezelfde tijd. Het is vermoedelijk gebouwd als woonhuis van een van de topadviseurs van de graaf. Er zijn aanwijzingen dat dit huis in de dertiende en veertiende eeuw ook gebruikt is als stadhuis. In de praktijk zal dit betekend hebben dat het stadsbestuur hier af en toe in vergadering bijeenkwam. Dat duurde tot 1370, toen het huidige stadhuis werd opgeleverd. Het pand werd daarna lang bewoond door verschillende belangrijke Haarlemse families. Het onderhuis werd vaak als winkel verhuurd. Rond 1560 had de humanist Coornhert hier een drukkerij, samen met burgemeester Jan van Zuren, wiens familie zo’n 125 jaar eigenaar van dit monumentale pand is geweest.

De Hoofdwacht is in het seizoen geopend op vrijdag-, zaterdag en zondagmiddag van 13.00 tot 17.00 uur.

De huidige gevel dateert uit 1641.

In 1755 kocht de stad dit huis voor de schutterij. Hier kwam het hoofdwachtlokaal van de schutters, die ’s avonds en ’s nachts voor orde en veiligheid in de stad zorgden. Vanuit deze Hoofdwacht liepen zij hun rondes. Op de benedenverdieping was het wachtlokaal, op de eerste verdieping waren houten cachotten waarin ordeverstoorders konden worden opgesloten.

Sinds 1919 is De Hoofdwacht de zetel van de in 1901 opgerichte Historische Vereniging Haerlem. De gemeente is overigens nog steeds eigenaar. De Hoofdwacht, een rijksmonument, is in 1995, mede ter gelegenheid van het 750-jarig bestaan van de stad gerestaureerd. De Hoofdwacht is een prachtig en waardig ‘clubgebouw’ van de Vereniging Haerlem, een van de oudste historische verenigingen van ons land.

Bijgaand artikel van Heemschut beschrijft de restauratie van De Hoofdwacht (1994/1995), waarin ook het bouwhistorisch onderzoek is uitgewerkt.

Klik hier om foto's van De Hoofdwacht te zien.

De Hoofdwacht wordt opengehouden door onze gastvrouwen en -heren. Lees verder

Op 1 november 2018 is de huur van de kelder, oftewel het souterrain of onderhuis, (hierna onderhuis) van De Hoofdwacht officieel ingegaan. 

 

Op 1 november 2018 is de huur van de kelder, oftewel het souterrain of onderhuis, (hierna onderhuis) van De Hoofdwacht officieel ingegaan. Na ondertekening van het contract met de gemeente kon de Historische Vereniging Haerlem officieel beschikken over alle ruimten van De Hoofdwacht. Hiermee is een jarenlang gekoesterde wens in vervulling gegaan.

Op de Algemene Ledenvergadering (ALV) is stevig gediscussieerd over het wel of niet huren van het onderhuis. Uiteindelijk is het besluit genomen het experiment aan te gaan en het gebruik van het onderhuis te zien als een apart project dat goed gemonitord wordt en waarover de ALV jaarlijks wordt geïnformeerd. Tijdens de discussie heeft Dineke Lentz voorgesteld om alle leden te vragen een bedrag van bijvoorbeeld € 4 te storten ten behoeve van het project. Dit voorstel werd door de meeste aanwezigen omarmd en ook werd door sommigen direct aangegeven best meer te willen storten.

Aparte bankrekening geopend

In verband met de aanvraag van subsidies en om de financiering goed inzichtelijk te houden, is er nu voor dit doel een aparte bankrekening geopend. Inmiddels is een projectgroep van start gegaan om de plannen verder uit te werken.
Het onderhuis is in de afgelopen periode al voor een aantal evenementen gebruikt, zoals het onderbrengen van de tijdelijke Coornhertdrukkerij. Hiertoe is een drukpers geplaatst, waarmee bezoekers op gezette tijden zelf een geschrift van Coornhert konden drukken. Bij de opening van de tentoonstelling heeft onze burgemeester Jos Wienen, tevens onze erevoorzitter, de eerste officiële druk uitgevoerd (Afb.). Naast kleine evenementen hebben tijdens de jaarlijkse Haarlemse Kunstlijn in het eerste weekend van november enkele kunstenaars in het onderhuis geëxposeerd.

Planning van activiteiten

De projectgroep denkt bijvoorbeeld ook aan educatieve programma's voor de jeugd, de werkgroep Jonge Muggen werkt aan een historische escaperoom en tijdens de Van den Eijnde-tentoonstelling zal een beeldhouwer een workshop portretmodelleren geven.
Dit zijn nog maar de eerste projecten die in voorbereiding zijn en via het Haerlem Nieuws zult u op de hoogte worden gehouden van deze en volgende evenementen in het onderhuis.
Gezien de directe toegankelijkheid vanaf het straatniveau is de entree laagdrempelig en nodigt uit tot naar binnen gaan. We hebben dit al gemerkt tijdens de drukkerijdagen van de Coornherttentoonstelling en tijdens de Kunstlijn. Een unieke kans om meer mensen in en onder De Hoofdwacht te krijgen!

Graag roep ik u, leden van de Historische Vereniging Haerlem, op om - indachtig het voorstel in de ALV - een gift te storten op de speciale bankrekening ten behoeve van de inrichting en het organiseren van evenementen in het onderhuis. Crowd funding is tegenwoordig in, maar het gaat hier juist om member funding voor een bijzonder project van onze vereniging!
Enkele leden hebben al aangegeven een grotere gift te willen doen. Aangezien onze vereniging de ANBI-status heeft, is de gift aftrekbaar voor de belasting (uiteraard volgens de hiervoor geldende belastingregels inzake drempel etc.).

Elke gift, hoe klein ook, is welkom!

Martin van Bleek, voorzitter

Bankrekeningnummer:
NL 92 INGB 0009 0788 25 t.n.v. Historische Vereniging Haerlem
Met vermelding: gift kelderproject Hoofdwacht

Onze werkgroepen

De vereniging kent verschillende werkgroepen. De oudste zijn de Historische Werkgroep, die zich richt op onderzoek en publikaties en Gebouw & Omgeving op het beschermen van het Haarlems stadsgezicht. De Stichting Gevelltekens Haerlem stelt zich ten doel gevelstenen en -tekens te restaureren en voor de stad te bewaren. Voorts mag de werkgroep Jonge Muggen niet onvermeld blijven. Zij hebben diverse educatieve programma's opgesteld om de Haarlemse jeugd omgevingsgeschiedenis bij te brengen. Daarbij wordt nauw samengewerkt met de andere stedelijke erfgoedinstellingen, zoals de musea en het Noord-Hollands Archief.

Klik op de tegels hieronder, voor meer informatie